Fysita

‘Dans’, is het nu een sport of een hobby? Of is dans een kunst? Dans komt in elke cultuur voor en blijkbaar voelen we ons er goed bij wanneer we dans uitvoeren. We brengen ons lichaam tijdens dans in verschillende hoeken en graden en vragen veel van al onze spieren en gewrichten. Niet iedereen kan goed dansen, toch proberen we het allemaal eens uit. Dans kan ons verenigen en vermaken.

(Click for English version)

‘Danse’ (in het Frans), het wordt door vele gezien als kunst. Hierbij gebruiken de dansers tijdens hun choreografie alle energie die ze in hun lichaam hebben om hun dans uit te beelden aan het publiek. Hun lichaam komt soms in posities die voor een normaal mens niet haalbaar zijn. Denk aan een uitdraai in de heup tijdens een plié of een prachtige sprong met de benen totaal in één rechte lijn tijdens een grand jeté. Ze vragen vaak het uiterste van hun lichaam en hierdoor kunnen er vervelende blessures ontstaan.

Er wordt gezegd dat als dansers hun uitdraai willen verbeteren, ze overcompenseren in andere regio’s van het lichaam, zoals de wervelkolom, heup, knieën, enkels en voeten. Dit zorgt mede voor spierproblemen en blessures die vaak te maken hebben met overbelasting.

De meest voorkomende blessures bij (moderne)dansers zijn blessures aan de onderste extremiteiten en de lage rug¹. De oorzaken hiervan zijn voornamelijk overbelasting en een slechte techniek tijdens het uitdraaien². De compensatie die tijdens het uitdraaien

kan ontstaan in andere regio’s van het lichaam is medeverantwoordelijk voor de blessures in het dansen.

Het forceren van een uitdraai of ‘over turning’ is een compensatie term die beschrijft hoe een danser zijn voeten naar buiten roteert, verder dan de beschikbare exorotatie die in de heup mogelijk is.

Hier volgt een beschrijving hoe dansers zelf hun uitdraai vergroten door compensatie in de gewrichten:

• 1. Ze zorgen voor een vergrote anterior pelvic tilt (billen naar achter en holle rug). (fig. 1)
  • De holle rug zorgt voor een vergrote lordose in het onderste deel van de wervelkolom en/of een vergrote kyphose in het bovenste deel van de wervelkolom (tussen de schouderbladen). (fig. 2)

• 2. Het uitvoeren van een uitdraai van de knie onder frictie van de vloer in een gesloten keten
  naar buiten, oftewel ‘screwing the knee’ (demi-olié).

  

  • De vergrote torsi in de knie zorgt voor laxiteit van de ligamenten rondom de knie. De patella kan door veelvoudig uitdraaien blijvend in een verkeerde potitie gaan staan en zorgen voor meer druk op het kraakbeen in de knie.

• 3. Het extreem over proneren van de voeten.
  • Dit gebeurt om meer balans te ontwikkelen tijdens het uitdraaien. De dansers creëren zo meer stand oppervlakte en hierdoor meer balans. Wel geeft het meer druk op de mediale banden van de enkel en de pezen en spieren van de voet en het onderbeen.

Uiteindelijk leiden deze compensaties tot stress in in de lage rug, heup, knie en enkel. Verschillende studies wijzen erop dat de lage rugklachten door extreme of langdurige anterior pelvic tilt (fig.1) en een slechte uitdraai techniek kunnen verergeren³.

Daarnaast hebben verschillende studies onderzoek gedaan naar het compenseren tijdens het uitdraaien en de blessures onder dansers. Tijdens het onderzoek werden de functionele uitdraai en de passieve exorotatie van de heup gemeten. Uitiendelijk is er een relatie gevonden tussen blessureleed van de dansers en de compensatie tijdens het uitdraaien. Bij 90% van de dansers die 25º compenseerde, was er een blessure aanwezig of in hun geschiedenis gevonden bij dansen⁴.

Helaas is er nog meer onderzoek nodig om over een grote groep dansers met de zelfde stijl te kunnen zeggen dat over compensatie in relatie kan worden gebracht met hun blessures in deze specifieke regio’s⁵. Het is belangrijk voor de fysiotherapeuten dat zij een uitdraai op een juiste wijze kunnen meten en kunnen beslissen of er over compensatie bestaat bij deze dansers.

♦1. Ojofeitimi S, Bronner S. Injuries in a modern dance company. Effect of comprehensice management on injury incidence, 2011.
♦2. Negus V, Hopper D, Briffa NK. Association between turnout and lower extremity injuries in classical ballet dansers, 2005.
♦3. Trepman E, Walaszek A, Micheli LJ. Spinal problems in dancers, 2005.                                                                                                  ♦4 Coplan JA. Ballet dancers’s turnout and its relationship to self-reported injury, 2002.                                                                          ♦5. van Merkensteijn GG, Quin E. Assesment of compensated turnout characteristics and their relationship to injuries in university level modern dancers, 2015.